Contractuele boetes

Contractuele boete

In zakelijke overeenkomsten worden vaak contractuele boetes opgenomen voor het geval een van de partijen de overeenkomst niet nakomt. Denk aan de standaard boeteclausule van 10% bij de aankoop van een huis of een boete in een arbeidscontract, bijvoorbeeld bij overtreding van een concurrentiebeding.

De wet omschrijft het boetebeding in artikel 6:91 BW als ieder beding waarbij is bepaald dat de schuldenaar, indien hij in de nakoming van zijn verbintenis tekortschiet, gehouden is een geldsom of een andere prestatie te voldoen, ongeacht of zulks strekt tot vergoeding van schade of enkel tot aansporing om tot nakoming over te gaan.

Een contractuele boete wordt vooraf in een overeenkomt vastgelegd. Komt een van de partijen zijn verplichtingen uit de overeenkomst niet na, dan krijgt de ander daardoor automatisch het recht om de boete op te eisen.

De contractuele boete heeft één groot voordeel ten opzichte van het vorderen van scahdevergoeding: de schuldeiser hoeft niet te bewijzen dat hij schade heeft geleden en hoeveel dat precies is. In veel gevallen is de schade ook moeilijk vast te stellen.

Inroepen boetebeding
Zodra de schuldenaar zijn verbintenis niet nakomt, moet eerst een aanmaning of sommatie plaatsvinden, net zoals bij een vordering tot nakoming en bij een vordering tot schadevergoeding.

Na sommatie kan nakoming van het boetebeding worden gevorderd. Indien er sprake is van overmacht (dat wil zeggen: de tekortkoming in de nakoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend), is het inroepen van de contractuele boete niet mogelijk.

Let op: het is niet mogelijk om én het boetebeding in te roepen én nakoming van de overeenkomst te eisen. Wordt het boetebeding ingeroepen, dan is nakoming geen mogelijkheid meer. De wet stelt in artikel 6:92 lid 1 BW: De schuldeiser kan geen nakoming vorderen zowel van het boetebeding als van de verbintenis waaraan het boetebeding verbonden is.

Tevens is het niet mogelijk om de contractuele boete te vorderen in combinatie met een vordering tot schadevergoeding op grond van de wet. Wordt de boete ingevorderd, dan is een vordering tot het betalen van wettelijke schadevergoeding niet meer mogelijk. Een boetebeding treedt in de plaats van een wettelijke schadevergoedingsplicht. Het vorderen van een aanvullende schadevergoeding naast het bedrag van de contractuele boete, is wel mogelijk met een beroep op de redelijkheid en billijkheid.

Ongeldigheid en matiging contractuele boete
Een contractuele boete kan ongeldig zijn, bijvoorbeeld als deze is opgenomen in algemene voorwaarden en kwalificeert als onredelijk bezwarend.

De Hoge Raad heeft in een arrest uit 2007 regels gegeven waaraan matiging van contractuele boetes moet voldoen:

De in art. 6:94 BW opgenomen maatstaf dat voor matiging slechts grond kan zijn indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist, brengt mee dat de rechter pas van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen. (HR 27 april 2007, http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2007:AZ6638, rov. 5.3).

Toepassing van een boetebeding kan tot een buitensporig en daarmee onaanvaardbaar resultaat leiden en daarmee vatbaar zijn voor matiging. Factoren die van belang zijn voor matiging zijn alle in hun onderlinge samenhang in aanmerking genomen omstandigheden (i) wie de overeenkomst heeft opgesteld, wie de hoogte van de boetes heeft bepaald en of daarover al dan niet is onderhandeld, (ii) dat een schuldeiser niet kan of heeft aangegeven op grond waarvan zij de hoogte van de wel erg hoge boetes heeft bepaald, (iii) dat de verbeurde boetes buitensporig hoog zijn in verhouding tot de werkelijk geleden schade, (iv) de aard en frequenties van eventueel begane  overtredingen van een contract,  en (v) de verhouding tussen de bedoeling van de overeenkomst en het boetebeding en de eventueel ontstane schade.

Zie in dit verband: http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:HR:2018:207

Conclusie
In veel overeenkomsten wordt een contractuele boete opgenomen, om er zeker van te zijn dat de verplichtingen uit de overeenkomst ook daadwerkelijk worden nagekomen. Worden die verplichting niet nagekomen dan is (na aanmaning) de boete verschuldigd. Een contractuel boete kan worden gematigd door een rechter indien dit toepassing tot een buitensporig en onaanvaardbaar resultaat leidt.

Heeft u vragen over een contractuele boete of een probleem hieromtrent, neem contact op!