Het forumkeuzebeding

Regelmatig treffen wij in arbeidsovereenkomsten de bepaling aan:

“Op deze arbeidsovereenkomst is het Nederlands recht van toepassing. Geschillen ten aanzien van deze overeenkomst worden voorgelegd bij de rechtbank te (…) Nederland.”

Het tweede gedeelte van deze bepaling wordt het forumkeuzebeding genoemd. In dit beding wordt een keuze gemaakt voor welke instantie en in welke plaats een geschil over de betreffende overeenkomst wordt voorgelegd. In arbeidsovereenkomsten waarbij het woonland van de werknemer in een ander land is gelegen dan het werkland, kan een dergelijke bepaling inhoudsloos zijn. Op grond van Europese wetgeving (art. 21 EEX-verordening) is het niet mogelijk om bij het afsluiten van de arbeidsovereenkomst (dus vooraf) al te bepalen in welk land eventuele geschillen worden behandeld (tenzij dit enkelzijdig voor de werknemer wordt bedongen). Een dergelijke keuze kan pas gemaakt worden als het geschil is ontstaan. Dit wil zeggen dat op het moment dat bijvoorbeeld een verschil van mening ontstaat over het toepasselijke loon, kan op dat moment pas een overeenkomst gemaakt worden die bepaalt dat het geschil in een bepaald land voor de rechter wordt gebracht. Dat artikel is geschreven ter bescherming van de werknemer.

Recent heeft de Nederlandse rechter zich uitgelaten over een forumkeuzebeding. De werknemer woont in Nederland en de werkgever is gevestigd in België. In het onderhavige geval was een forumkeuzebeding in de arbeidsovereenkomst neergelegd (dus nog voor het geschil). Het forumkeuzebeding bepaalt dat geschillen voor de Belgische rechter dienen te worden gebracht. De werkgever handelt in strijd met dit beding en legt het geschil voor aan de Nederlandse rechter (alwaar de werknemer ook zijn woonplaats heeft). De werknemer wil dat de Nederlandse rechter zich niet bevoegd verklaart, vanwege het forumkeuzebeding. De rechter oordeelt: Het beding is niet geldig, omdat een dergelijke afspraak pas gemaakt mag worden nadat het geschil is ontstaan.

De werknemer werd beschermd door art. 21 EEX-vo, maar deze werknemer wenste die bescherming helemaal niet. Toch krijgt de werknemer die bescherming of hij dat nu wil of niet. Het beding is niet geldig.

Overigens stapte de rechter in voornoemde uitspraak wel zeer snel over het verweer van de werknemer dat sprake is van een overeenkomst van opdracht. Immers de bepaling van art. 21 EEX-vo is alleen van toepassing op werknemers, niet op opdrachtnemers. Opdrachtnemers genieten niet een dergelijke bescherming. In een overeenkomst van opdracht kan wel een forumkeuzebeding worden opgenomen. De rechter wuift het verweer, met verwijzing naar art. 21 EEX-vo weg, dat is te kort door de bocht. Dat artikel ziet op de werknemer en in een overeenkomst van opdracht is het wel mogelijk een forumkeuzebeding vóór het geschil overeen te komen. Mocht dus sprake zijn van een forumkeuzebeding waarbij de Belgische rechter exclusief bevoegd is verklaard, dan is het juist van groots belang de relatie opdrachtgever-opdrachtnemer, dan wel werknemer-werkgever, te duiden, in verband met de mogelijkheid van een rechtsgeldig forumkeuzebeding.

Heeft u vragen over het (internationale) arbeidsrecht, neem dan contact met ons op!